Traditioneel Rwandees en Oer-Hollands

Dag 10-

Het is pas net na 5 uur wanneer we wakker worden van hard gepraat/geroep. Het is al licht en ik hoor links en rechts al allemaal gezucht omdat onze nachtrust verstoord wordt. Zuchtend stap ik uit bed om de buitendeur en tussendeur dicht te doen die openstaan omdat de schoonmaakster al bezig is! Het is nog niet eens half 6! Beetje geïrriteerd stap ik weer in bed. Van kwart voor 6 tot kwart voor 7 is het gelukkig weer stil, dus ik kan nog even slapen. Na het ontbijt horen we dat de jongeren in de vroege ochtend water voor ons zijn gaan halen. We hadden sinds gistermiddag geen stromend water meer dus de voorraad was een beetje opgeraakt. De rest is meteen genezen van de irritatie maar ik vind het nog steeds een beetje stom dat ze dat water halen niet op normale toon konden doen. We hebben gelukkig wel weer water nu alles met jerrycans bijgevuld is.

Na het ontbijt doen we de Rwandese en de Nederlandse kerkdienst. De Rwandese is met veel zang en dans. Ook hebben ze een moment waarop de zondaars naar voren mogen komen en als ze berouw hebben kunnen ze door de voorganger vergeven worden. Verder is alles redelijk hetzelfde als de dienst die we afgelopen zondag zagen (maar dan zonder het veilen van de dieren). Na de dienst is er ruimte voor vragen van ons, waar we dankbaar gebruik van maken. Helaas doen ze niks in Engels, dus de dienst die 20 minuten moest duren, nam 3 kwartier in beslag door het vertalen.
Hierna is het onze beurt. We hebben een verdeling gemaakt wie welke rol inneemt. Artse is de dominee, met een zelfgemaakte toga van een handdoek en papier. Lydia is de verteller, die alles uitlegt. Gerlinda is diaken van dienst, Janny is de ouderling van dienst. Cynthia is lector en Fleur doet de kindernevendienst en Elize en ik zijn de kindjes. Nadat Janny in het Engels iedereen welkom heeft geheten en Artse de votum en groet gezegd heeft beginnen we met een psalm, wat blijkbaar typisch Nederlands is. Het is ‘Evenals een moede hinde’, maar dan een andere versie (’t hijgend hert der jacht ontkomen). Er is een Bijbellezing door Lector Cynthia en daarna zingen we het kinderlied: voor we gaan. Fleur, Elize en ik verlaten de “kerk” aan de voorkant en komen via de achterdeur weer naar binnen om de rest van de dienst wel te kunnen zien. Dan begint de preek en delen we dropjes en pepermuntjes uit. De preek duurt iets te lang, in het engels. We waarschuwen ze wel dat ze drop waarschijnlijk niet lekker vinden. Dit blijkt helaas ook zo te zijn want ik zie later allemaal half afgekloven zwarte snoepjes op de vloer. Beetje zonde wel ;)
We zingen “‘k stel mijn vertrouwen” nog in canon en als slotlied een vrolijk: “my God is so big”. Na de zegen is het voor hen ook tijd om vragen te stellen. Het zijn best goede vragen, en eentje is super grappig. Er wordt namelijk gevraagd of de kinderen altijd op hun knieën naar Sunday school gaan. (Elize en ik gingen op onze knieën om te laten zien dat we kleiner waren, en dus kinderen). Zij vonden onze dienst heel intiem en mooi, terwijl wij dachten dat ze het heel saai zouden vinden omdat er niet gedanst wordt.
Ondanks dat ik nog steeds niet helemaal hersteld was van mn dipje was het een hele leuke ochtend. Nog voor de lunch was het tijd voor de Rwandese presentatie. Het was de bedoeling dat zij iets van hun land aan ons lieten zien. Het begon met een verhaal over geografische feitjes, die wij eigenlijk allemaal al wisten aangezien we best voorbereid op reis zijn gegaan. Aan welke landen grenst Rwanda, hoe groot is het, wat zijn de verschillende delen, hoeveel inwoners etc. Hierna kwam er een Rwandese dans, die we al meerdere keren gezien hebben hier. Tamar, Gerlinda en Cynthia kregen een korte dansworkshop. Vooral Cynthia had al meerdere keren gezegd dat dat haar zo leuk leek om te leren. Ze kon het echt goed!
Na de dans speelden ze, met ons in een kring eromheen, het spel Igisoro. Het is een houten bord met allemaal gaatjes erin en je speelt het met 64 kleine balletjes. Heel leuk om te zien hoe zij het spelen en later ook zelf te leren. Helaas was hier niet genoeg tijd voor.
De lunch was erg uitgebreid, met verschillende salades, rijst en bonen en cassavestengels. Hoe ze nu waren klaargemaakt vond ik ze niet zo lekker. Ook was er een saus met weer een soort van aubergine, die we ook in Birambo gehad hadden en bijna niemand lustte behalve ik.

Na de lunch was het tijd voor onze Hollandse middag. Het duurt even voor we alles klaar gezet hebben en ook echt daadwerkelijk kunnen beginnen. Artse heeft Nederland en Europa getekend, Cynthia en Fleur hebben met kledingstukken en een bezem een roodwitblauwe vlag in elkaar geknutseld, Elize tekent een ezel en vouwt 2 hoedjes, Fleur vlecht het haar van Denise en mij in en iedereen helpt mee met het voorbereiden van de spellen. In oranje shirts en met de vlag komen we de zaal binnen waar we het eerste couplet van het Wilhelmus gaan zingen. Daarna verlaten we allemaal de zaal, doen Denise en ik een blauw shirt aan en onze witte mutsjes op zodat we op melkmeisjes lijken. We hinkelen door de zaal, we fietsen, we komen bij een voetbalwedstrijd waar Elize een panalty neemt die Fleur doorlaat. Nederlandse supporters worden helemaal wild. We doen de wave (lukt maar half want de jongeren snappen het niet zo) en Lydia blijft vertellen wat ze zien en waarom dat zo Nederlands is. Dan komen de melkmeisjes aan bij Koningsdag waar we vier verschillende oerhollandse spellen laten zien. Het is ontzettend leuk!

We beginnen met spijkerpoepen. Elize en ik doen het eventjes voor. De fantaflesjes hebben een best dunne hals dus t gaat niet heel soepel. Iedereen wil meteen proberen, en ook de meiden. Helaas kunnen zij, door hun lange rokken, niet meedoen. Aan het einde laten we de meiden meedoen met het touwtje om hun nek, zodat ze het op een andere manier kunnen proberen. Iedereen is echt laaiend enthousiast en we moeten verplicht stoppen omwille van de tijd, anders waren we vast nu nog steeds aan het battelen wie de beste spijkerpoeper zou zijn. Ik word steeds een beetje blijer van al deze lachende gezichten die nu eindelijk een beetje meer los lijken te komen.

Ezeltje-prik is met een stift, maar daarom niet minder leuk. Met een beetje geschreeuw als mensen in de buurt komen lukt het uiteindelijk om de staart op de juiste plek te krijgen. Het is weer erg grappig en ook de verlegen meiden doen nu mee.

Snoephappen is iets wat we als kind vaak deden op feestjes. Bak met water neerzetten, snoepjes erin en handen op de rug: Happen maar! Aangezien hier niet veel snoep te koop is (er was maar 1 keuze) zakken deze niet naar de bodem. Eigenlijk is dat maar goed ook, want iedereen is hier ongeveer bang voor water, en als ze dan helemaal onder zouden moeten… Ik doe voor hoe het moet, en het duurt een paar minuten voor iemand het ook aandurft. De jongeren zijn een stuk minder enthousiast over dit spel dan over de vorige twee. Toch zijn er een aantal waaghalzen die het wel durven.

koekhappen is de allergrootste favoriet. Uit 3 koeken snelle Jelle snijden we 12 stukken waarvan ik er 1 als voorbeeld hap. Ze vinden het fantastisch om een wedstrijd tegen elkaar te doen en iedereen ligt in een deuk. Zelfs de vertaler en de pastoor doen meen en ze hebben de grootste lol. Helaas hebben we maar 12 stukken, dus niet iedereen komt aan de beurt. De ontbijtkoek vinden ze ook erg lekker.

Na deze grappige spellen en het leuke “toneelstuk”, moeten ook wij nog wat algemene dingen over Nederland vertellen. Dat doet Artse gelukkig. Ze hebben wat moeite met Nederland aanwijzen op de kaart van Europa, maar volgens mij vinden ze het verder wel leuk.

Het was een erg geslaagde middag die we afsluiten met een wandeling. De groep wordt opgedeeld in 3’en, waarbij 3 Nederlanders worden vergezeld door 5 Rwandezen. Samen maken we een wandeling van 1,5 uur door de buurt waarbij het de bedoeling is dat we 10 overeenkomsten en 10 verschillen tussen Rwanda en Nederland opschrijven. De verschillen blijken een heel stuk makkelijker te zijn dan de overeenkomsten. Het is een erg leuke wandeling; ik ben eindelijk een keertje gezegend met een groepje (relatief) goed Engels sprekende jongeren dus we hebben goede gesprekken over de verschillen en overeenkomsten.
Plotseling vraag Vitaro, met wie ik loop, of wij ook apen hebben. Ik antwoord dat we die alleen in de dierentuin hebben. Hij vertelt me dat hier heel veel apen zitten. Eigenlijk geloof ik hem niet, want hij zegt dat de apen ongeveer 50 cm groot zijn als ze lopen. Hij belooft me dat we ze gaan zien.
Paar minuten later: ja hoor, verderop lopen apen over de weg! We lopen erheen en ik krijg de kans om even hele mooie foto’s te maken van de apen en hun jongen die aan de buik hangen of achter moeder aan hollen. Echt fantastisch om te zien, in zo’n goed ontwikkelde wijk, gewoon over de muren en schuttingen!

We zijn de eerste groep die weer terugkomt op de locatie, waar de aardappels voor de hutspot van vanavond bijna geschild zijn. Een aantal van ons (Fleur, Artse, Cynthia en Tamar) koken. Het is best primitief, zo op houtskool wat op een autovelg ligt. Wel grappig, want het werkt wel, hoewel het wat langer duurt voor het gaar is. Als toetje eten we pannenkoeken, die Fleur nog afbakt terwijl wij binnen de hutspot eten. Er zit veel te weinig zout en veel te weinig wortel in, dus het smaakt helemaal niet naar hutspot helaas. Bovendien eet ik hem thuis met bruine bonen erdoor, dus dan smaakt deze helemaal nergens naar. De jongeren genieten wel en scheppen, zoals bij elke maaltijd, een hele berg op. Ook de pannenkoeken vallen goed in de smaak. Ik praat nog een tijdje met Elize, Fleur bakt nog pannenkoeken, Gerlinda en Lydia leren hoe ze Igisoro moeten spelen en de rest hangt ergens anders uit.

Dan is het rond 7 uur tijd voor de afsluiting van het summercamp. We gaan in een grote kring staan en vertellen allemaal 1 ding wat we geleerd hebben of wat we heel erg bijzonder/leuk vonden. Het is leuk om iedereen te horen, maar ik merk dat het me nog steeds irriteert dat bijna niemand probeert engels te praten. Soms zeggen ze zo ’n makkelijke zin dat ik me niet kan voorstellen dat ze dat niet zelf in het Engels kunnen.

We zingen nog een lied (lees je bijbel bid elke dag), we bidden samen, we houden elkaars handen vast en we nemen afscheid. Het is een mooie manier om nog even samen te zijn. Dan is het tijd om in te pakken en op tijd te gaan slapen omdat we morgen vroeg weer terug naar Kigali gaan. We hebben alleen zoveel plezier met elkaar en met Artse, dat het half 12 is als we eindelijk gaan slapen. Vandaag is ook Janny weggegaan, dus we hebben een leuke kaart voor haar geschreven.
Stiekem ben ik een beetje opgelucht dat het Summercamp voorbij is, ondanks dat vandaag een heel stuk beter was dan gisteren.